90. urodziny Jerzego „Dudusia” Matuszkiewicza
10 kwietnia 2018 r. dziewięćdziesiąte urodziny obchodzi jeden z najbardziej znanych muzyków i kompozytorów polskich XX stulecia - Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz. To świetny artysta muzyk, saksofonista, kompozytor polskiej muzyki filmowej i pionier powojennego ruchu jazzowego.
Mały Jerzy z ojcem we Lwowie - pocz. lat 30 XX w. (z arch. J. Matuszkiewicza)
Urodził się 10 kwietnia 1928 r. w Jaśle, gdzie przyjechali jego rodzice z Lwowa do rodziny Leżoniów, rodziców mamy Jerzego - Jadwigi. Jego ojciec Tadeusz Matuszkiewicz, tak jak i mama, pochodził z Jasła, zdał maturę w miejscowym gimnazjum, a w 1926 r. skończył prawo na Uniwersytecie Lwowskim. Dostał tam posadę jako prawnik w dyrekcji kolejowej we Lwowie i został sekretarzem dyrektora. Dziadek Jerzego, ojciec jego matki, Jan Leżoń, był jednym z zamożniejszych kupców jasielskich. Prowadził sklep i masarnię w środkowej kamienicy pierzei zachodniej Rynku jasielskiego. Po kilku miesiącach po urodzeniu chłopca, mama wróciła z nim do ojca, do Lwowa. Wszystkie wakacje i święta późniejszy muzyk i kompozytor spędzał w Jaśle u dziadków Leżoniów. Tu w Jaśle narodziły się jego zainteresowania muzyczne, gdyż dziadek grywał na okarynie, a wujek Władysław, najmłodszy brat jego matki - na skrzypcach i fortepianie.
Jak więc widać, od wczesnej młodości pasją przyszłego artysty stała się muzyka. Dużo grał na pianinie. W czasie okupacji sowieckiej i niemieckiej, do kwietnia 1944 r. przebywał we Lwowie, gdzie w domu dużo ćwiczył grę na pianinie i fotografował. Gdy do Lwowa zbliżał się front, z całą rodziną i dobytkiem przybył do Jasła, do braci jego matki - do wujów Władysława i Henryka. Dziadkowie Leżoniowie już nie żyli, babcia zmarła w 1938 r., a dziadek w 1941 r. Zostali pochowani w rodzinnym grobowcu, na jasielskim Starym Cmentarzu. Jak wspominał Jerzy Matuszkiewicz w wywiadzie udzielonym Tomaszowi Kasprzykowi: „Wuj Władysław miał w Jaśle przyjaciela, pana Łukaczyńskiego, który był właścicielem sklepu i zakładu fotograficznego w Rynku. W tym zakładzie jako 16-letni młodzieniec wykonywałem pracę laboranta i fotografa do września 1944r., do momentu wysiedlenia, przed zburzeniem Jasła. Ojciec pracował w niemieckim zakładzie transportowym, mama nie pracowała. Często chodziłem z ojcem kąpać się nad rzekę Jasiołkę, pod „most żelazny”.
Jerzy Matuszkiewicz przeżył z rodziną gehennę wysiedlenia Jasła i jego zniszczenia. Utracili tu cały dobytek przewieziony ze Lwowa. Po wysiedleniu jego rodzina udała się do Krakowa. Tam zaczął grać na klarnecie i saksofonie oraz rozwijał swój talent kompozytorski. Napisał muzykę do około dwustu filmów fabularnych, seriali telewizyjnych, filmów krótkometrażowych i animowanych. Tworzył lekkie utwory, piosenki i formy symfoniczne. Jest słusznie uważany za pioniera powojennego ruchu jazzowego w Polsce.
Z zespołem Melomani w 1958 r. (z saksofonem) z arch. SPATIF
W 1947 r. rozpoczął współpracę z big bandem Kazimierza Turewicza, a rok później założył krakowski „Jazz Club”. Po jego rozwiązaniu studiował w łódzkiej „filmówce” na wydziale operatorskim. Był również współzałożycielem zespołu „Melomani”. Odegrał istotną rolę przy organizacji „Zaduszek Jazzowych” w Krakowie w 1954 r. Jego autorstwa jest hejnał prestiżowego festiwalu Jazz Jamboree. Po ukończeniu studiów na stałe przeniósł się do Warszawie, gdzie mieszka do dziś. W stolicy szczególnie mocno związał się z klubem „Hybrydy”. W trakcie swojej kariery występował na wielu festiwalach jazzowych oraz pełnił funkcje jurorów, m.in. konkursu „Złota Tarka”.
Jest kompozytorem mnóstwa przebojów muzyki filmowej, między innymi seriali: „Stawka większa niż życie”, „Czterdziestolatek”, „Janosik”, „Wojna domowa”, „Alternatywy 4”, „Barbara i Jan”, „Kolumbowie”, „Podróż za jeden uśmiech”, „Przygody psa Cywila”, „Siedlisko”, „Stawiam na Tolka Banana”. Komponował do filmów, między innymi takich jak: „Małżeństwo z rozsądku”, „Jak rozpętałem drugą wojnę światową”, „Nie lubię poniedziałku”, „Poszukiwany, poszukiwana”, „Zaklęte rewiry”, „Wierna rzeka”. Dorobek Jerzego Matuszkiewicza obejmuje też kilkadziesiąt piosenek pisanych do tekstów tak znanych twórców jak Agnieszka Osiecka, Ludwik Jerzy Kern, czy Wojciech Młynarski.
Jest autorem muzyki wielu przebojowych piosenek, między innymi: „Jeszcze w zielone gramy”, „Łagodnie płynę w Twych ramionach”, „Mam ochotę na chwileczkę zapomnienia”, „Miłość złe humory ma”, „Nie bądź taki Szybki Bill”, „Piosenka z przedmieścia”, „Tak bym chciała kochać już”, „Tylko wróć”, „W siną dal”, „Zakochani są wśród nas”.
Za swoją wybitną działalność muzyczną był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany. W 2006 r. został odznaczony przez krakowski „Jazz Club” medalem Złoty Helikon oraz przez krakowską Piwnicę pod Baranami brązową statuetką Baranka Jazzowego. W 2008 r. otrzymał Złotego Fryderyka. Otrzymał tez szereg nagród filmowych. Za całokształt twórczości otrzymał nagrodę Grand Prix festiwalu w Opolu w 2002 r. i nagrodę specjalną Pegaz w 2003 r. W 2012 r. na wniosek Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego otrzymał przyznany przez Radę Miasta w Jaśle tytuł Honorowego Obywatela Miasta Jasła, rok później został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2015 r. Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego przyznało mu tytuł „Honorowego Członka Stowarzyszenia”.
Jest też patronem corocznego festiwalu JasMaty - Jasielskie Jazzowe Klimaty oraz fundatorem Nagrody im. Jerzego „Dudusia” Matuszkiewicza. Otrzymują ją młodzi twórcy wybitnie uzdolnieni muzycznie, związani z Jasłem. Nagroda ta ma na celu wyróżnienie i uhonorowanie osób związanych z Jasłem, które nie ukończyły 25 lat, a mają wybitne osiągnięcia i dorobek artystyczny w dziedzinie muzyki. Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz ma cały czas kontakt ze swoim rodzinnym miastem, wsparł również niebagatelną sumą zakup koncertowego fortepianu najwyższej klasy dla Jasielskiego Domu Kultury. Jakiś czas temu członek Zarządu SMJiRJ Tomasz Kasprzyk zaproponował władzom miejskim pomysł postawienia w naszym mieście „Ławeczki Jerzego „Dudusia” Matuszkiewicza”.
Wiesław Hap /SMJiRJ/