Jasło bliżej gwiazd
Budowa kopuły jest możliwa dzięki projektowi „Karpackie niebo” realizowanemu wspólnie ze słowackim miastem. Dzięki dofinansowaniu ze środków unijnych powiat dopłaci tylko 15% całej kwoty. Z jasielskiego obserwatorium będą mogli korzystać nie tylko uczniowie I LO, ale także okoliczna młodzież, mieszkańcy i turyści.
W ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska - Republika Słowacka 2007 – 2013, powiat jasielski będzie realizował projekt pn. „Karpackie Niebo. Rozwój produktów turystycznych związanych z astronomią na terenie polsko - słowackiego pogranicza”. Projekt realizowany będzie we współpracy z dziewięcioma partnerami, zarówno z Polski jak i Słowacji, gdzie partnerem wiodącym jest Vihorlatská hvezdáreň (Vihorlackie Obserwatorium Astronomiczne) w Humennem. W powiecie jasielskim projekt realizowany będzie przez I Liceum Ogólnokształcące w Jaśle. Kilka dni temu uzyskał on pozytywną ocenę Komitetu Monitorującego i został zatwierdzony do umowy dofinansowania. Całkowity koszt projektu wynosi 1.246.521,40 euro, przy czym wysokość udziału w projekcie dla powiatu jasielskiego wynosi 89.200,00 euro, a dofinansowanie na poziomie 85% z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, tj. dla powiatu jasielskiego 75.820,00 euro. Realizacja „Karpackiego nieba” będzie trwała 33 miesiące.
W ramach projektu sfinansowany zostanie zakup sprzętu do prowadzenia obserwacji i prezentacji, przeznaczony specjalnie dla turystów i uczniów, który przekazany zostanie I LO. W odpowiedni sprzęt zostaną wyposażone sale dydaktyczne oraz sala audiowizualna na poddaszu szkoły.
„Karpackie niebo” zakłada tworzenie i promocję nowych produktów turystycznych związanych z turystyką niszową. Jest nią turystyka związana z astronomią, obserwacją naturalnej przyrody, czy też turystyka związaną z dziedzictwem przemysłowym i naukowym regionu oraz tworzeniu infrastruktury turystyczno-astronomicznej wspierającej te produkty. – Realizacja projektu wpłynie na podniesienie poziomu konkurencyjności regionu poprzez rozwój lokalnej infrastruktury, wpłynie na poprawę jakości oferty turystycznej oraz zwiększy dostępność i jakość edukacji dla mieszkańców i turystów odwiedzających region. W ramach projektu odbędzie się cykl konferencji poświęconych tematyce astronomii, astronomii w turystyce, jak również zostaną pokazane możliwości rozwoju regionu poprzez turystykę astronomiczną. Projekt przyczyni się także do integracji regionu przygranicznego poprzez lepsze poznawanie się instytucji, poznawanie regionu, wspólne działania i uczenie się kultury organizacji pracy, języka i prawa kraju partnerskiego. Umożliwi współpracę bezpośrednią i korzystanie z istniejących zasobów infrastruktury po obu stronach granicy, jak również będzie rozwijał możliwości wykorzystania obiektów astronomicznych w sposób zdalny, poprzez Internet – wylicza zalety projektu Adam Kmiecik, starosta powiatu jasielskiego.
„Karpackie niebo” jest połączone z budową nowego dachu i dobudową kolejnej kondygnacji przy I LO. Plany uwzględniają jednocześnie budowę kopuły astronomicznej. - Jest to projekt edukacyjno-turystyczny, ale z nastawieniem na edukację. Będziemy zapraszać młodzież naszych szkół, ale ta kopuła będzie służyła także mieszkańcom i turystom, odwiedzającym nasze miasto – mówi Zbigniew Waszkiel, dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Stanisława Leszczyńskiego. - W naszej szkole bardzo dużo maturzystów zdaje fizykę. Każdego roku jest to ponad 30 osób i w większości są to uczniowie z klas biologiczno-chemicznych, którzy wybierają się na medycynę – dodaje Z. Waszkiel.
Wybudowanie takiej bazy jak własne obserwatorium jest bardzo kosztowne. Stąd pomysł nawiązania współpracy ze Słowacją. Ten wspólny projekt pozwoli pozyskać środki na wyposażenie w profesjonalny sprzęt. - Dzisiaj obserwacje nieba są prowadzone przy pomocy daleko lepszego sprzętu, niż to było kiedyś. Są większe możliwości fotografowania i można dużo więcej zobaczyć, zwłaszcza tych zjawisk, które trwają niezwykle krótko. Dzięki sprzętowi najnowszej technologii jest możliwość prowadzenia obserwacji także i w dzień. Chcielibyśmy mieć również możliwość przekazania elektronicznie takiego obrazu do pracowni, gdzie młodzież mogłaby go obserwować i analizować – mówi Ryszard Prajsnar, nauczyciel fizyki i astronomii w ILO w Jaśle.
Plany posiadania własnego obserwatorium były już od dawna - Marzyliśmy o tym od wielu lat. Były to największe marzenia emerytowanych już nauczycieli naszej szkoły. Należy tu wymienić Henryka Fiołka, który w końcu lat 60. dwukrotnie doprowadził uczniów naszej szkoły do centralnej olimpiady z astronomii. Zajęli oni drużynowo I miejsce. Jest to sukces z tych czasów, kiedy astronomia była jeszcze niezależnym przedmiotem w szkole średniej – wspomina R. Prajsnar.
Wiadomo już, że nasze obserwatorium będzie wyposażone w sprzęt z tzw. górnej półki. Mowa tu o kamerach ccd, aparatach fotograficznych, kilku typach teleskopów, które pozwolą na prowadzenie bardzo profesjonalnych obserwacji, a przede wszystkim komputery.
Projekt kopuły będzie gotowy w kwietniu br. Jego wykonawcą jest Wojciech Frączek, absolwent jasielskiego „ogólniaka”. - Zastanawiamy się nad mechanizmami sterowania. Ale nasz wybór będzie o wiele łatwiejszy, bo dysponujemy doświadczeniami innych. Kopuła będzie frajdą dla miłośników astronomii, młodzieży i mieszkańców. Sama astronomia wydaje się dla kogoś mało atrakcyjna, ale w momencie, kiedy się zaczyna wchodzić w kontakt ze sprzętem pomiarowym, to jest to zainteresowanie dla wielu osób: parających się fotografią, zbieraniem i przetwarzaniem różnych informacji elektronicznych – jest to dostęp do bardzo nowoczesnych technologii i materiałów – podkreśla Ryszard Prajsnar.
Katarzyna Pacwa-Wilk