Refleksja po Święcie Zmarłych w Nowym Żmigrodzie
Pierwszego listopada w Kościele katolickim obchodzone jest Święto Zmarłych, nazywane też Wszystkich Świętych. To czas wspominania bliskich, którzy odeszli. Co roku do naszej miejscowości przyjeżdżają ludzie z całej Polski i z zagranicy, by odwiedzić groby, zapalić świeczkę i zmówić modlitwę. Odwiedzają też wtedy krewnych. Dzielą się swoimi doświadczeniami, spoglądają ze wzruszeniem na miejsce, w którym kiedyś mieszkali, tworząc cząstkę jego historii. Cofają się pamięcią do lat, kiedy żyli jeszcze ich bliscy.
Wcześniej rodziny zmarłych nadzorują wykonanie prac remontowych lub zlecają budowę nowych pomników, porządkują nagrobki czy grobowce, przynoszą kwiaty i znicze. Dzięki temu cmentarze nabierają odświętnego charakteru. Bywają również mogiły zapomniane. Najczęściej zabrakło po prostu krewnych, którzy mogliby kultywować pamięć o zmarłych. Dlatego Towarzystwo Miłośników Nowego Żmigrodu objęło opiekę nad opuszczonymi grobami. Odrestaurowano już kilka z nich. Niedawno TMNŻ wystąpiło do księdza prałata z prośbą o zgodę na wyremontowanie kolejnych. W ten sposób przyczynia się ono do odnowy zabytkowej nekropolii. Członkowie towarzystwa zapalili również znicze na przepięknym cmentarzu żydowskim, który dzięki ich poświęceniu został już w większości uporządkowany i udostępniony zwiedzającym.
Wiele osób odwiedziny na grobie bliskich łączy ze zwiedzaniem całej nekropolii, by w ciszy i skupieniu znaleźć czas na chwilę refleksji o przemijaniu życia. Tak dzieje się również na cmentarzu parafialnym w Nowym Żmigrodzie. A można tu obejrzeć wiele ciekawych miejsc...
Po prawej stronie głównej alei znajduje się nagrobek, pod którym do niedawna spoczywały szczątki błogosławionego Władysława Findysza. Nieopodal wznosi się odnowiony pomnik rodziny Filipowiczów. Nad tą częścią cmentarza góruje XVIII - wieczna kamienna kaplica.
Niestety, zagrażają jej pobliskie drzewa: gałęzie niszczą poszycie dachowe, a korzenie podważają fundamenty. W jej pobliżu zwraca uwagę kolumna z krzyżem - symboliczna mogiła konfederatów barskich. Bliżej cmentarnego muru znajduje się miejsce pochówku powstańca styczniowego Józefa Bronisława Jastrzębca - Konopnickiego. W południowej części nekropolii, wpisanej do rejestru zabytków, można zobaczyć grób Walentego Kusiby, dyrektora Szkoły Powszechnej w Żmigrodzie Nowym (w latach 1877-1913) i księży sprawujących posługę w miejscowej parafii. Warto też obejrzeć grobowiec długoletniego żmigrodzkiego notariusza Walerego Kosińskiego czy żony właściciela żmigrodzkich dóbr hr. Franciszki Potulickiej oraz innych osób, niegdyś znaczących w tym środowisku. Z głównej alei można dostrzec bez trudu drewniany krzyż, poświęcony bohaterom wojny z 1920 r. Po lewej stronie znajduje się nagrobek ostatniego burmistrza Żmigrodu Leona Karcińskiego oraz jego małżonki.
Naprzeciwko zwraca uwagę pomnik z rzecznego kamienia, zwieńczony metalowym krzyżem. Inskrypcja informuje, że spoczywa tu rotmistrz Mieczysław Żarski, zamordowany bestialsko w Kątach. Dalej mijamy grób Antoniego i Jadwigi Sas Zawiszów. Oboje od czasów okupacji prowadzili praktykę lekarską. Częściowo odnowiony nagrobek czeka na gruntowną renowację. Nieco w głębi, po lewej stronie, widać cokół z żelaznym krzyżem. To grób powstańca styczniowego Jana Siwińskiego, który aż do śmierci mieszkał w dworku na Mytarc Skręcając z głównej alei w prawo, wchodzimy na teren cmentarza wojennego nr 8. Leżą tu żołnierze wojsk austro-węgierskich, polegli podczas I wojny światowej.
Opuszczając wojskową nekropolię widzimy z prawej, tuż przy jej ogrodzeniu, odnowiony grobowiec rodzin Jakubców i Kuklińskich. Spoczywają w nim szczątki Władysława Jakubca (naczelnika sądu w Żmigrodzie Nowym), jego małżonki Marii oraz ich rodziców i opiekunów. Po drugiej stronie alei, nieco w bok, dostrzegamy wyremontowany niedawno granitowy nagrobek powstańca styczniowego Piotra Nowosielskiego. Wokół niego ułożono nową kostkę. Po sąsiedzku wznosi się betonowy nagrobek z metalowym krzyżem. Spoczywa tu nieznana osoba wyznania prawosławnego - prawdopodobnie jedyna na żmigrodzkim cmentarzu. W przyszłym roku również on zostanie odnowiony.
Z daleka jest widoczna zbiorowa mogiła żołnierzy AK, zamordowanych przez hitlerowców w Rzepienniku i innych miejscach kaźni. Po ekshumacji ciała zamordowanych spoczęły na cmentarzu w Nowym Żmigrodzie. Rodziny ofiar ufundowały okazały pomnik.
Tutejsza nekropolia posiada również nowszą część, z granitowymi nagrobkami, stojącymi w równych szeregach przy asfaltowych alejkach. Po drugiej stronie ustawiono kontenery na śmieci. Powinny być one segregowane. Różnie z tym bywa, chociaż nastąpiła widoczna poprawa. Przypominamy więc o konieczności dostosowania się do zasad ich użytkowania. Z góry dziękujemy w imieniu właściciela cmentarza.
J. Dębiec
