Polskie społeczeństwo starzeje się. Żyjemy coraz dłużej. Jakie jednak mamy szanse na to, aby u schyłku życia cieszyć się dobrym zdrowiem? Na to i wiele innych kluczowych z punktu widzenia pacjentów w podeszłym wieku pytań starano się odpowiedzieć podczas zorganizowanej w Jaśle konferencji medycznej „Interdyscyplinarne aspekty geriatrii”.

System opieki zdrowotnej w Polsce, co rusz staje przed olbrzymimi wyzwaniami. Sprostać im muszą w zasadzie wszystkie dziedziny medycyny, w tym również geriatria, która ze względu na sytuację demograficzną w Polsce wymaga szczególnego na nią spojrzenia. Tak postawioną tezę, doskonale zdają się rozumieć organizatorzy konferencji medycznej pt. „Interdyscyplinarne aspekty geriatrii”, która odbyła się w miniony piątek i sobotę w Jaśle. Wzięło w niej udział blisko dziewięćdziesięciu lekarzy różnych specjalizacji.  Do Jasła zawitali wykładowcy z kilku ośrodków akademickich. – Zaprosiliśmy ponad dwudziestu prelegentów. Swoje wykłady wygłosili w ramach kilkunastu paneli tematycznych. Jest to dowód na to, jak duża jest potrzeba rzetelnej wiedzy w dziedzinie medycyny, jaką jest geriatria– przekonuje lek. med. Paweł Królik, konsultant wojewódzki ds. geriatrii dla województwa podkarpackiego.

W ramach siedmiu paneli tematycznych poruszono min. problemy takie jak leczenie pacjentów z dolegliwościami bólowymi, z problemami gastroenterologicznymi, ze schorzeniami kardiologicznymi, pulmonologicznyczmi i metabolicznymi. Poruszono również temat leczenia żywieniowego, opieki pielęgniarskiej oraz zaopatrzenia w środki pomocnicze. W czasie konferencji słowo geriatria padało bardzo często. Tymczasem, wiedza społeczna ta temat tej gałęzi medycyny, która odgrywać będzie w kolejnych latach i dekadach coraz większą rolę wciąż wydaje się być niewystarczająca. Czym więc zajmuje się geriatria? – Najogólniej można stwierdzić, że geriatria powinna zajmować się pacjentami z najstarszych przedziałów wiekowych, a więc chorymi w dziewiątej i dziesiątej dekadzie życia. W praktyce jednak oddziały geriatryczne przyjmują pacjentów, którzy ukończyli przynajmniej sześćdziesiąty rok życia. Są to najczęściej pacjenci z wielochorobowością, przyjęci do szpitala w stanie znacznego pogorszenia stanu zdrowia, tzw. pacjenci geriatryczni czyli frail. Pamiętajmy, że mówimy tutaj o osobach, które funkcjonowały dotychczas w swoim otoczeniu i nagle z powodu jakiegoś incydentu np. infekcji, upadku czy rozregulowanej cukrzycy dochodzi do pogorszenia ich stanu zdrowia, tak że w konsekwencji będą wymagać wsparcia i być może długotrwałej opieki. Leczenie w oddziale geriatrycznym ma charakter multidyscyplinarny. Dzięki temu, chory ma szansę na to, aby wrócić do swojej wcześniejszej sprawności funkcjonalnej Oczywiście, i tak jest niestety na całym świecie, nie zawsze się to udaje. Geriatria jest więc swoistego rodzaju koszykiem, do którego wkładamy wszystkie dziedziny medycyny, jednak tylko jednym z elementów właściwej opieki nad osobami w podeszłym wieku– tłumaczy Paweł Królik.

Oddział Geriatrii Szpitala Specjalistycznego w Jaśle przyjmuje w każdym miesiącu około 110-120 pacjentów.

Jak starzeć się, to tylko w zdrowiu

Dwudniowa konferencja stała się także okazją do spojrzenia na geriatrię w nieco szerszym niż tylko medyczny kontekście. W dobie postępującego starzenia się społeczeństwa polskiego zagadnienie opieki medycznej, jaką państwo winno zapewnić osobom w podeszłym wieku z roku na roku przybiera na znaczeniu. Od 2013 r. bowiem notujemy stale ujemny przyrost naturalny. W powiecie jasielskim, w 2018 r. przyrost naturalny wyniósł 0,1. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika ponadto, że z każdym rokiem zwiększa się procentowy udział osób powyżej 65. roku życia w ogólnej liczbie ludności. Trend ten widoczny jest także w województwie podkarpackim. W 2010 r. osoby powyżej 65. roku życia stanowiły 13,4% ogółu społeczeństwa. W 2018 r. było to już 15,3%.

Zdaniem Pawła Królika starzenie się społeczeństwa samo w sobie nie jest problemem. W opinii kierownika Oddziału Geriatrii Szpitala Specjalistycznego w Jaśle szkopuł tkwi w tym, że nie starzejemy się w zdrowiu. – Medycyna rozwija się między innymi po to, abyśmy coraz dłużej żyli. To, że się starzejemy nie może być problemem. Powinniśmy się jednak starzeć się w zdrowiu, nie w chorobie i niepełnosprawności. Jest tzw. pozytywny model starzenia się. Powinniśmy o tym pamiętać najpóźniej w wieku 40-50 lat. Przeoczenie tego właściwego do rozpoczęcia np. aktywności fizycznej momentu może być później nieodwracalne – wyjaśnia.    

Potrzeby i wyzwania

Oddział Geriatrii Szpitala Specjalistycznego w Jaśle jest jednym z trzech tego typu na terenie województwa podkarpackiego. To bardzo mało w zderzeniu z potrzebami, które, stają się coraz większe. Są jednak też województwa, gdzie oddziałów geriatrii nie ma w ogóle –Dlaczego jest taki dysonans pomiędzy potrzebami a rzeczywistością? Kwestia ta jest niezwykle złożona. Po pierwsze, geriatria cierpi na deficyt kadry medycznej, w tym lekarzy. Wydaje mi się, że jako społeczeństwo wciąż nie poradziliśmy sobie też z problemem przełamania pewnej bariery psychologicznej związanej z opieką nad pacjentami w podeszłym wieku. Mam wrażenie, że pojęcie „starzenie się społeczeństwa” nabrało negatywnego wydźwięku. A przecież problem nie tkwi w tym że żyjemy dłużej. Problemem jest wciąż zbyt mała liczba urodzeń. Uważam, że nie rozumieją tego zwłaszcza osoby kształtujące naszą politykę zdrowotną – wyjaśnia. Zdaniem kierownika Oddziału Geriatrii Jasielskiego Szpitala zmiany systemowe,, zachodzą zdecydowanie zbyt wolno, a według wielu opinii nie zachodzą wcale.

Na zdjęciu lek. med. Paweł Królik/fot. Marcin Dziedzic 

Zdaniem kierownika Oddziału Geriatrii jasielskiego szpitala zmiany systemowe, choć zauważalne, zachodzą zdecydowanie zbyt wolno. W leczeniu osób starszych kluczowym jest ścisła współpraca pomiędzy personelem medycznym a rodziną lub opiekunami chorego. W takich przypadkach społeczna odpowiedzialność za ich los, tzw. sieć wsparcia społecznego nabiera absolutnie nowego znaczenia. – Bardzo często spotykamy się z heroicznymi postawami opieki nad osobami starszymi ze strony ich rodzin czy opiekunów. Nasza współpraca z rodzinami pacjentów jest bardzo dobra. W zdecydowanej większości przypadków opieka jaką sprawują rodziny nad swoimi bliskimi jest na prawdę bardzo dobra. W przypadku zabezpieczenia socjalnego o charakterze instytucjonalnym jest jeszcze bardzo wiele do zrobienia. Należy tutaj zwrócić uwagę na fakt, że w naszym powiecie nie ma zakładu opiekuńczo-leczniczego, gdzie opiece pielęgniarskiej mogłyby podlegać osoby, które nie wymagają hospitalizacji, a rodzina nie jest w stanie takiej opieki z różnych względów im zapewnić. O tym z pewnością warto pomyśleć. W jasielskim szpitalu nie ma niestety również oddziału paliatywnego, a pacjentów z chorobami nowotworowymi jest coraz więcej. Nie ma także oddziału rehabilitacyjnego, z którego mogliby korzystać pacjenci po zabiegach ortopedycznych czy udarach. Osoby te wracają do swoich domów, pozostawieni często bez właściwego wsparcia – tłumaczy Paweł Królik.

Merytorycznym organizatorem dwudniowej konferencji był Oddział Geriatrii Szpitala Specjalistycznego w Jaśle. W gronie organizatorów znalazły się również: Szpital Specjalistyczny w Jaśle, Okręgowa Izba Lekarska w Krakowie Delegatura w Krośnie oraz Polskie Towarzystwo Lekarskie Oddział w Jaśle. 

MD